Kardinal Mječislav Leduhovski i katolička crkva u Srbiji u drugoj polovini XIX vijeka

Piotr, Žurek

Prilozi za knjizevnost, jezik, istoriju i folklor

1-4

49

71

http://www.doiserbia.nb.rs/Article.aspx?id=0350-66730304049Z

2002-2020/02/11/23:45:28

Konkordat između Svete Stolice i Srbije sklopljen je tek poslije smrti kardinala Leduhovskog i biskupa Štrosmajera, 1914. godine, gotovo uoči samog I svjetskog rata, sukoba koji je, uslijed sarajevskog atentata, započeo ratom između Austro-Ugarske i Srbije i imao za posljedicu slom habzburške politike na Balkanu. O tome da je kardinal Leduhovski bio pristalica ideje o crkvenoj uniji svjedoči, prije svega, i njegovo učešće u nastanku dviju papskih poslanica objavljenih 1894. godine, koje se bave upravo tim pitanjem. Poljski kardinal se, međutim, protivno iskorišćavanju unije kao oružja protiv Austro-Ugarske - oslonca katolicizma i najveće protivteže ruskom uticaju na Balkanu. To se vidi u odnosu Leduhovskog prema djelovanju poljskog misionara u Srbiji Vilibalda Čoka. Povjeriti misiju u Nišu ocu Čoku, protiv volje biskupa Štrosmajera i uprkos neslaganju kardinala Simeonija, bilo je moguće jedino uz podršku Leduhovskog. Coljski misionar je smetao biskupu Štrosmajeru ne zato što je loše obavljao svoju pastirsku dužnost nego zato što nije htio da izvršava zahtjeve politike koju je biskup Štrosmajer sprovodio u Srbiji. Biskup Štrosmajer je htio da misiju u Srbiji preuzmu hrvatski sveštenici. Svi misionari, osim Čoka, koji su radili u Srbiji poslije Tondinijevog odlaska, bili su Hrvati. Hrvatski biskup je želio da Srbija sklopi konkordat sa Svetom Stolicom, ali samo pod uslovom da tim sporazumom Srbiji bude zagarantovana zasebna dijeceza, nezavisna od austrijskog biskupa, a čiji bi biskup bio Hrvat. Biskup Štrosmajer je na položaj vodeće ličnosti Katoličke crkve u Srbiji planirao da postavi sarajevskog biskupa Josipa Štadlera. Ti planovi nisu bili slučajni, jer biskup Štrosmajer je odranije radio na ujedinjenju Crkava na području Bosne i Hercegovine. Godine 1894. papa Lav XIII je imenovao biskupa Štadlera za apostolskog povjerenika za pitanje ujedinjenja Crkava. Drugim riječima biskup Štrosmajer je u uniji crkava vidno oruđe velikohrvatske politike u Srbiji i to je razlog što je njegovo djelovanje naišlo na protivljenje kardinala Leduhovskog. Uprkos svemu, Štrosmajeru je pošlo za rukom da ostvari jedan cilj - da zadrži bosanske franjevce u Srbiji. Godine 1898. otac Ivo Vujičić, franjevac iz Bosne, postao je novi apostolski administrator u Srbiji.