Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu

: Bazične psihološke potrebe kod starih; Сажетак Predmet ovog istraživanja je bio da se ispita povezanost osnovnih psiholoških potreba starih osoba sa različitim sociodemografskim varijablama. Osnovni ciljevi istraživanja usmereni su na ispitivanje povezanosti starosti, pola, nivoa obrazovanja, porodične strukture i bračnog statusa sa samodeterminacijom ispitanika u starosti. Istraživanje je sprovedeno na teritoriji Vojvodine, u domovima penzionera u 3 veća grada u toku 2014/15. godine na uzorku od 219 starih osoba (od toga 74,6% je ženskog pola). Raspon uzrasta bio je od 62 do 92 godine, a prosečna starost isptanika i starosna medijana su identične i iznose 76 godina. Tokom ovog istraživanja korišćena je Skala osnovnih psiholoških potreba (Deci & Ryan, 2004) koja ispituje 3 osnovne psihološke potrebe: autonomiju, kompetenciju i povezanost sa drugima. Dobijeni rezultati multivarijantne analize kovarijanse pokazuju da je povezanost potreba čije zadovoljenje opada sa starošću ispitanika, dok razlike po polu ispitanika nisu registrovane. Rezultati takođe ukazuju da postoji značajna razlika u izraženosti potrebe za kompetencijom kod ispitanika različitog stepena obrazovanja tako da ova potreba izraženija kod onih koji imaju završenu školu (osnovno ili srednje obrazovanje), u odnosu na nepotpunu osnovnu školu i ispitanike bez školske spreme. Porodični i bračni status su statistički značajno povezani sa potrebom za kompetencijom, u smislu da osobe koje žive same imaju niže rezultate na ovoj dimenziji. Ključne reči: stari, osnovne psihološke potrebe, teorija samodeterminacije, sociodemografski korelati, povezanost, kompetencija, autonomija

: COGNITIVE ASSESSMENT SYSTEM (CAS)– OPIS PROCEDURE I ISKUSTVO U PRIMENI NA NAŠOJ POPULACIJI; Сажетак Cilj ovog rada je da se lokalna stručna javnost upozna sa testom kognitivnih sposobnosti koji se još nije primenjivao na našoj populaciji, kao i da se prikažu rezultati analize psihometrijskih svojstava iz primene ovog testa u okviru jedne pilot studije. Sistem za procenu kognitivnog funkcionisanja (Cognitive Assessment System - CAS) je namenjen merenju kognitivne efikasnosti kod dece uzrasta od 5 do 17 godina. Prema autorima testa, četiri faktora od kojih zavisi efikasnost u kognitivnom procesiranju su: planiranje, pažnja, simultana i sukcesivna obrada. CAS ima standardnu (12 subtestova, sa po 3 subtesta po svakom faktoru kognicije) i bazičnu formu (8 subtestova, sa po 2 subtesta po svakom faktoru). U ovom istraživanju primenjena je Bazična baterija na uzorku od 93 deteta (69% dečaka), uzrasta od 5,5 do 7,5 godina . Rezultati pokazuju da su metrijska svojstva CAS-a zadovoljavajuća, da je distribucija skorova bliska normalnoj, da nema polnih razlika, a da su dobijene uzrasne razlike u skladu sa očekivanim. Rezultati analize glanvih komponenti pokazuju da CAS subtestovi tvore trofaktorsku latentnu strukturu, kao i jedan faktor višeg reda,ali i da je nametnuta četvorofaktorska latentna struktura informativna i u skladu sa PASS teorijom. Praktična primena CAS testa se ogleda u proceni kognitivnih procesa koji imaju najveći značaj u školskom sistemu, u detetovom daljem razvoju i školovanju.

: CORRECTION; Сажетак Fiecare literatură are începuturile ei și cele mai importante perioade sau curente literare, care vor reuni prozatori sau poeți în baza unor principii literare sau artistice. Fiecare curent se manifestă în baza unui program sau în baza unui manifest publicat în primul număr al revistei care face propagarea acestui curent literar. În literatura română din Voivodina acest lucru nu e valabil deoarece istoricii literari au fixat începutul literaturii române în deceniul cinci al secolului trecut prin apariția primelor reviste literare. La fel istoricii literare nu consemnează existența a unui roman înainte de 1945. Dacă plecăm de la ideea oamenilor competenți în domeniu, începutul romanului românesc din Voivodina se fixează abia în a doua parte a secolului trecut cu primele fragmente publicate în revistele de cultură de aici. În lucrarea de față încercăm pentru prima dată să facem o împărțire a romanului românesc din Voivodina și totodată să atragem atenția asupra temelor la care au apelat scriitorii de aici, dar și la motivele literare specifice satului bănățean românesc.

: DIMENZIJE ULOGE NASTAVNIKA U VISOKOŠKOLSKOJ NASTAVI IZ PERSPEKTIVE STUDENATA; Сажетак Rad je usmeren na analizu i istraživanje evaluativnog aspekta visokoškolske nastave i uloge nastavnika kroz percepciju studenata. U teoriji savremene nastave značajno se menja i uloga nastavnika. Posebno u paragdigmi učenja („učeće društvo“), uloga nastavnika se pomera na preparativnu fazu nastave, a u neposrednoj realizaciji nastave uloga nastavnika postaje saradnička, partnerska i mentorska u strukuiranju nastavnih aktivnosti, čiji su glavni akteri studenti. Svoju subjekatsku poziciju u nastavi, studenti dokazuju i u procesu evaluacije nastave i nastavnika. U radu se prikazuju rezultati mikropedagoškog istraživanja realizovanog na uzorku studenata treće godine Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. U istraživanju je primenjen instrument za evaluaciju univerzitetskih nastavnika u izvođenju nastave. Analiza rezultata je pokazala jednofaktorsko rešenje upitnika. Akademski uspeh studenata ne ostvaruje značajnu pozitivnu korelaciju sa percipiranjem kvaliteta nastave i postoji značajna razlika u evaluaciji nastavnog procesa univerzitetskih nastavnika od strane studenata u odnosu na pol ispitanika. Studentska evaluacija je neophodna, ali i nedovoljna za višdimenzionalni konstrukt evaluacije nastavnog procesa univerzitetskih nastavnika. Koncept savremene pedagoške evaluacije, kako pokazuju i rezultati ovog istraživanja, mora uključiti sve elemente evaluacije visokoškolske nastave, pre svega samoevaluaciju nastavnika. Ključne reči: studenti, univerzitet, evaluacija, nastavni proces,uloga nastavnika.

: DIREKTNA PARCIJALNA PITANJA IZVEDENA POMOĆU PROSTIH UPITNIH ZAMENICA U FRANCUSKOM JEZIKU I NJIHOVI EKVIVALENTI U SRPSKOM; Сажетак U francuskom jeziku, direktna parcijalna pitanja izvedena pomoću prostih upitnih zamenica podrazumevaju složen sistem u okviru koga su mnogi elementi podložni varijaciji. Pre svega, odabir prostih upitnih zamenica u konkretnom upitnom iskazu zavisi od toga da li se odnosi na bića (qui) ili na stvari i pojmove (que/qu’, quoi). Kada se odnose na stvari i pojmove, proste upitne zamenice, koje spadaju u nepromenljivu vrstu reči, imaju svoj nenaglašen (que/qu’) i naglašen oblik (quoi), a njihova upotreba zavisi od pozicije proste upitne zamenice u upitnom iskazu, kao i od toga da li je ona upotrebljena samostalno ili ne, uz predlog ili bez njega. Između ostalog, u zavisnosti od funkcije upitne zamenice u rečenici, često postoje dvojni upitni oblici: neprošireni (koji zahtevaju upotrebu inverzije osim ako upitna reč ima funkciju subjekta) i prošireni pomoću upitnog izraza est-ce que, est-ce qui (koji zahtevaju isti red reči kao u izjavnoj rečenici). Najzad, u govornom jeziku, upotreba direktnih parcijalnih pitanja izvedenih pomoću prostih upitnih zamenica pokazuje strukturnu varijabilnost koja nosi različita stilska obeležja. U našem radu, oslanjajući se na relevantnu normativnu i deskriptivnu literaturu, kao i na analizu korpusa, nastojaćemo da utvrdimo koji su oblici, u srpskom jeziku, ekvivalentni navedenim direktnim parcijalnim pitanjima.

: DISKURZIVNI KARAKTER IDEOLOGIJE; Сажетак Osnovna pretpostavka ovog rada je da su ideologije izražene i reprodukovane u diskursu i komunikaciji, uključujući i paleosimboličku dimenziju koju u sve većoj meri afirmišu informaciono-komunikacione tehnologije. Ideologija svoj društveni karakter duguje jeziku i govoru, odnosno diskursu. Društvene predstave, odnosi i strukture se često konstituišu, procenjuju, normalizuju i vrednuju, odnosno legitimišu kroz društvene prakse – pomoću teksta i govora. Jedan od načina da se ideologiji pristupi kao društvenom fenomenu jeste pratećenje njenih efekata u diskurzivnim društvenim praksama. U radu je istaknut stav da se ideologija ne može svesti na diskurzivne prakse, ali da njenu genezu, društvene funkcije i smisao, odnosno reprodukciju nalazimo u njima – to je smisao stava da diskurs otkriva semantički identitet ideologije, ali je ne obuhvata u potpunosti.

: DOUĂ CREAŢII ETERNE CARE ÎNFRUNTĂ TIMPUL – MĂNĂSTIREA ARGEŞULUI ŞI ZIDIREA CETĂŢII SKADAR; Сажетак În lucrarea de faţă se cercetează câteva motive din literaturile populare română şi sârbă. Aici sunt identificate temele şi motivele de bază din folclorul local, situaţiile asemănătoare din folclorul celor două popoare, sârb şi român. O istorie balcanică comună şi, îndeosebi, lupta împotriva turcilor reprezintă punctul de plecare, într-o mare parte, a legendelor sârbeşti şi româneşti (Mănăstirea Argeş şi Zidirea Cetăţii Skadar). În această lucrare încercăm să prezentăm câteva motive şi prezenţa lor în legendele celor două popoare vecine, evidenţiind atât asemănările, cât şi diferenţele. Trebuie puse în evidenţă studiile anterioare elaborate despre folclorul local şi cel balcanic, plecând de la câteva lucrări de cercetare de referinţă, a celor mai mari oameni de știință din acest domeniu. Una dintre diferenţele definitorii, care va structura întreaga semnificaţie de ansamblu a celor două creaţii populare, ţine de specificul etnic, de credinţele şi de tradiţiile fiecărui popor. Dacă la români, construcţia este o biserică, deci un lăcaş de cult, imagine a creaţiei, un arc peste timp şi peste generaţii, la sârbi construcţia este un turn de apărare împotriva turcilor. Nelimitarea lor în timp şi spaţiu este cercetată din punct de vedere al genezei edificiilor de la Argeş şi Skadar, iar Lucian Blaga vorbeşte despre timpul mitic românesc în piesa sa de teatru, despre Meşterul Manole. În varianta românească, Manole s-a sacrificat pe sine, ideea creaţiei eterne care să înfrunte timpul implicând în conştiinţa populară nevoia jertfei totale, moartea este transformată în nemurire prin edificiu şi prin fântână. Motivele comune din literatura populară română şi sârbă, sunt o consecinţă a relaţiilor de bună vecinătate şi convieţuire din acest spaţiu, iar cel mai bun exemplu îl găsim în legendele/baladele Zidirea Cetăţii Skadar şi Mănăstirea Argeşului (Meşterul Manole). Aceste legende au fost concepute în literatura populară, dar şi în cea modernă, simbolizând duhul creator al celor două popoare. Personajele principale sunt simboluri reale, căci popoarele român şi sârb au realizat ceea ce deţin astăzi, printr-o jertfire continuă, iar în istorie, foarte des, au fost obligate să piardă ceea ce au strâns dobândit cu greu de-a lungul veacurilor.

: DOŽIVLJAJ KOMPETENTNOSTI I MOTIVACIJA VASPITAČA ZA RAD SA DECOM SA SMETNJAMA U RAZVOJU; Сажетак Iako je ideja inkluzije danas zaživela na svim nivoima obrazovanja, nalazi dosadašnjih istraživanja govore da zaposleni u obrazovnom sistemu dosledno pokazuju negativne stavove, nedovoljnu motivisanost, nesigurnost i procenjuju niskim lične kompetencije. Cilj ovog istraživanja je bio da se ispita dožvljaj kompetentnosti i motivacija za rad sa detetom sa smetnjama u razvoju, kao i efekat faktora koji potencijalno doprinose ovim varijablama. Uzorak je činilo 115 vaspitača iz predškolskih ustanova sa teritorije Vojvodine. Korišćeni instrument je sadržao vinjetu sa opisom deteta sa smetnjama u razvoju, na osnovu koje su vaspitači procenjivali očekivane probleme koje dete u vrtiću može imati, doživljaj kompetentnosti i motivaciju za rad sa detetom sa smetnjama u razvoju i doprinos inicijalnog obrazovanja i seminara stručnog usavršavanja. Rezultati ukazuju na to da stereotipne predstave o detetu i procena inicijalnog obrazovanja i seminara stručnog usavršavanja statistički značajno doprinose i doživljaju kompetentnosti i motivaciji za rad sa detetom sa smetnjama u razvoju. Rezultati su diskutovani u kontekstu razumevanja kompetentnosti vaspitača i usklađenosti zahteva inicijalnog obrazovanja i prakse.

: EGZISTENCIJALNA DIFERENCIJA; Сажетак U prvom delu rada autor razmatra avangardne strategije otpora ideološkoj, političkoj i ekonomskoj zloupotrebi umetnosti. Njihov prekid sa tradicionalnim kulturnim sistemom bio je zasnovan na dekonstrukciji svakidašnjih rutina, što je presudna osobenost onoga što je Ridiger Bubner imenovao estetsko iskustvo, a Bernhard Waldenfels prelomnice iskustva. Posredstvom obelodanjivanja bliske srodnosti između fenomenološke i avangardne kritike očigledne banalnosti svakidašnjeg života, uveden je pojam egzistencijalne diferencije da bi bila pokazana savremena potreba za promenom i ponovnim osmišljavanjem naših elementarnih relacija prema životu i svetu. U drugom delu rada ispitana je razlika između banalnosti i banalizacije i pokazana je veza između osporavanja zdravog razuma kao osnove međuljudskog zajedništva i reintegracije umetnosti u novovekovni program racionalne subjektivnosti.

: ELEMENTI DESAKRALIZACIJE POEZIJE U "SLUČAJNIM MEMOARIMA" STEVANA RAIČKOVIĆA; Сажетак U prvom delu teksta se opisuje proces auto-sakralizacije moderne poezije, kao način na koji moderna poezija izdvaja pesnički čin i pesnički jezik iz sfere ekspresivne teorije i prostora svakodnevnice. U daljem toku teksta pokazuje na koji način se poezije sakralizuje kod Raičkovića (zaključno sa prvim izdanjem zbirke Kamena uspavanka iz 1963) da bi se potom kreirala tipologija gestova desakralizacije poezije na primeru poeme Slučajni memoari (1978)

: EMOCIONALNA INTELIGENCIJA DAROVITIH UČENIKA; Сажетак Polazeći od savremenog shvatanja darovitosti kao domenospecifičnog kvaliteta, koji se ne ogleda samo u razvijenosti određenih vrsta sposobnosti već i u različitim kombinacijama vansposobnosnih karakteristika, sprovedena je empirijska studija kojom se nastoje upotpuniti saznanja o emocionalnoj sferi darovitih u različitim domenima. Cilj istraživanja je da se utvrde distinktivne karakteristike muzički, likovno, sportski i matematički darovitih učenika u prostoru sledećih aspekata emocionalne inteligencije: samosvest, vladanje samim sobom, društvena svest i upravljanje odnosima. Na prigodnom uzorku od 473 ispitanika, koji pohađaju specijalizovane srednje škole za darovite iz Novog Sada, Beograda i Kraljeva, primenjena je skala emocionalnih kompetencija, konstruisana za potrebe ovog istgraživanja. Nakon ispitivanja razlika između četiri grupe ispitanika pronađena su dva distinktivna obeležja u setu specifikovanih aspekata emocionalne inteligencije, a to su vladanje samim sobom i samosvest. Prvo svojstvo je najizraženije kod sportski darovitih učenika i po njemu se ova grupa ispitanika statistički značajno razlikuje od likovno i matematički darovitih ispitanika. Ovakvi nalazi protumačeni su osobenostima datih domena odnosno činjenicom da domen sporta odlikuje veća fokusiranost na spoljnu realnost, dok domeni slikarstva i matematike podstiču introspektivnost i upućenost na intrapsihički plan, što prouzrokuje razlike u njihovoj emocionalnoj sferi. Kada je u pitanju samosvest, uočeno je da se likovno daroviti učenici statistički značajno razlikuju od preostale tri grupe ispitanika, te da je ovo svojstvo kod njih najmanje izraženo. Najizraženije je kod muzičara, zatim slede sportisti, pa matematičari. Ovi nalazi su dovedeni u vezu sa ranijim istraživanja slične problematike koja su pokazala da likovno daroviti učenici pokazuju mnogo veće smetnje u aspektu socijalne prilagođenosti, najverovatnije zbog toga što društvo, te konsekventno i školski sistem, manje vrednuju darovitost u ovom domenu, što se verovatno negativno odražava i na njihovo samopouzdanje. S druge strane, izraženost ovog svojstva kod muzički darovitih učenika jasno ukazuje da je visoko vrednovanje vlastitih sposobnosti neobično važno za ovladavanje domenom muzike. U celini posmatrano, rezultati istraživanja upućuju na značaj domena u nastanku specifične konstelacije emocionalnih kompetencija koja se u njemu manifestuje. Stoga se zaključuje da se emocionalno funkcionisanje darovitih može precizno sagledati jedino ako se locira u okvire pojedinačnih domena. KLJUČNE REČI: vanintelektualne karakteristike, domeni darovitosti, samosvest, vladanje samim sobom, društvena svest, upravljanje odnosima.

: ENGLESKI MODAL CAN – PROMENE I TENDENCIJE; Сажетак U novijoj anglističkoj literaturi (na primer, Leech 2003) navodi se da engleski modali prolaze kroz period promena, odnosno da se tokom poslednjih nekoliko decenija menja njihova frekventnost i upotreba. Polazeći od tih konstatacija, u ovom radu se na korpusu koji obuhvata primere iz američke varijante savremenog engleskog jezika (popularni roman Dena Brauna The Lost Symbol) proučava frekventnost i upotreba engleskog modalnog glagola can. Na osnovu relevantne literature, primeri iz korpusa su svrstani u četiri značenja (dinamička sposobnost, epistemička mogućnost, deontička dozvola/uputstvo i opšta karakteristika). Prema očekivanjima, najveći broj primera iz korpusa svrstan je u dinamička i epistemička značenja, dok su preostala dva značenja pronađena u po samo četiri rečenice. Pored podataka o frekventnosti pojedinih značenja modala can, u analiziranim primerima ukazuje se i na uticaj komponenti iz konteksta na klasifikaciju u konkretna modalna značenja, posebno kada se radi o graničnim slučajevima između dinamičkih, epistemičkih i deontičkih značenja. Uz engleske primere, u radu se navode i srpski prevodni ekvivalenti koji mogu da doprinesu potpunijem sagledavanju prisutnih modalnih značenja.

Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu

Primary tabs

Pages

Pages

You are here

Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu

Primary tabs

Pages

Pages

User login